Όταν ο άνθρωπος αποφασίζει να κόψει μια εξάρτηση, συνήθως το κάνει με τη βεβαιότητα ότι απαλλάσσεται από ένα βαρίδι που τον κρατούσε πίσω. Ωστόσο, αυτό που πολλές φορές δεν συνειδητοποιεί είναι πως, στη διαδικασία αυτή, ανοίγει τον δρόμο για να «κουμπώσει» σε μια άλλη εξάρτηση, ίσως λιγότερο εμφανή ή επικίνδυνη, αλλά εξάρτηση παρ’ όλα αυτά. Είναι στη φύση του ανθρώπου να αναζητά διεξόδους, «παυσίπονα» ή συνήθειες που του προσφέρουν μια αίσθηση ελέγχου ή παρηγοριάς. Και πολλές φορές, όταν σταματά κάτι, νιώθει την ανάγκη να γεμίσει αυτό το κενό με κάτι άλλο, είτε πρόκειται για μία συμπεριφορά, είτε για μία σκέψη, είτε για μία νέα συνήθεια.
Πάρτε για παράδειγμα κάποιον που αποφασίζει να κόψει το κάπνισμα. Η εξάρτηση από τη νικοτίνη μπορεί να αντικατασταθεί από μια έντονη επιθυμία για γλυκά ή υπερβολική ενασχόληση με την άσκηση. Ακόμα κι αν αυτές οι καινούριες συνήθειες μοιάζουν πιο υγιείς ή κοινωνικά αποδεκτές, η διαδικασία είναι η ίδια: το μυαλό αναζητά μια νέα «διέξοδο» για να διαχειριστεί το στρες, την πίεση ή τα συναισθήματα που μέχρι πρότινος «ησύχαζε» με την προηγούμενη εξάρτηση.
Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η κάθε νέα συνήθεια είναι επιβλαβής. Αντίθετα, πολλές φορές μπορεί να βοηθήσει κάποιον να βελτιώσει τη ζωή του. Όμως, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο μηχανισμός της εξάρτησης συχνά παραμένει ίδιος. Αντί να δουλέψουμε πάνω στα βαθύτερα αίτια που μας οδηγούν στις εξαρτήσεις, απλώς αλλάζουμε «μάσκα» στο πρόβλημα.
Το κλειδί βρίσκεται στο να κατανοήσουμε την ανάγκη για εξαρτήσεις και να προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε τα βαθύτερα συναισθήματα που μας ωθούν προς αυτές. Στο τέλος της ημέρας, η αληθινή ελευθερία έρχεται όταν συνειδητοποιούμε ότι δεν έχουμε ανάγκη καμία εξάρτηση – ούτε τη μία, ούτε την άλλη. Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση.
Βαγγέλης Χριστοφορίδης
Δημοσιο-γράφω
